Guztira 21 emakume ekintzaileren testigantzak jasotzen dira, tartean Itziar de la Granja Alustiza zegamarrarena eta egun Ilarduia herrian, Araban, bizi den Elixabet Gorrotxategi beasaindarrarena.

Meneko-k, Euskadiko Landa Garapen Elkarteen Federazioak, Meneko, Emakumearen Nazioarteko Eguna dela eta, landa-inguruneko emakume ekintzaileen 21 erreportaje biltzen dituen txostena argitaratu du. Azken urteetan Euskadiko landa-inguruneetan ekintzailetza-proiektuak abian jarri dituzten emakumeak dira guztiak, eta haien proiektuak eta bizitzak ezagutaraztea izan da proiektuaren helburua. Araba, Bizkaia eta Gipuzkoako emakumeak dira guztiak, eta era guztietako proiektuak garatu dituzte. Emakume horien artean elkarrizketatu dira Itziar de la Granja Alustiza zegamarra eta gaur egun Araban, Ilarduia herrian, bizi den Elixabet Gorrotxategi beasaindarra.

Itziar de la Granja Alustiza Arte Ederretan lizentziatua da, eta 54 urterekin sendotu du “Zumitz.i” proiektu artistikoa Zegaman, duela 16 urte Donostiatik bertara joan ostean. Ikastaroak ematen hasi zen, Ordiziako, Segurako eta Beasaingo kultura-etxeetan eta erretiratuen etxeetan, baina pandemiak hori eten zuen. Hala ere, geldialdi horretan Zegamako lokal batean kokatu zen, tailer txiki bat jarri zuen bertan eta eskulan-eskolak ematen hasi zen. Gerora iritsi dira “Aterki solidarioa” lehiaketaren sariketa irabaztea, Ormaiztegin lankidetzan sortutako eskultura edo Zumarragako Bidebizia proiektu turistikoan parte hartzea, besteak beste.

Elixabet Gorrotxategik eta bere bikotekideak, Joxe Mari Jauregik, Beasainen zuten egoitza utzi, eta Ilarduiara, Asparrenera, joan ziren ardi ustiategi bat aurrera ateratzeko La Lezen, Joxe Mariren aitona-amonen baserrian, eta ahuntz eta ardi landetxe txiki batekin aurrera ateratzea lortu zuten lehenik, eta, ondoren, Idiazabal jatorri-deiturako eta Artzai Gazta zigiluko gazta egin zuten. Gazta mota ezberdinak egiterakoan erakutsitako arretari eta ardurari esker, bi aldiz izan dira txapeldun Ordiziako gazta lehiaketan. Gaur egun, 400 arditik gora dituen ustiategi familiar bat dute, bi semeen laguntzarekin ustiatzen dutena.

Landa eremuetan ekintzailetza bizibide bihurtzeko borrokaren erakusle dira

Proiektuak 21 emakume ekintzaileren testigantzak jasotzen ditu, EAEko probintzia bakoitzeko zazpi emakumerenak. Sektoreko erakundeetako ordezkariez gain, belaunaldi-ordezkapeneko, ortugintzako, abeltzaintzako, mahastizaintzako eta ardogintzako, arrautza ekologikoetako edo gaztagintzako lehen sektorean proiektuak dituzten emakumeek ere parte hartu dute. Era berean, landa-ingurunean beste lan batzuen aldeko apustua egin duten emakumeek ere bai, hala nola belaunaldi-ordezkapeneko ostatu edo landetxe bat, fisioterapia-zentro bat edo beste prestakuntza batzuen kudeaketa, hala nola ortodontista edo albaitaria.

Elkarrizketatutako emakume bakoitzak bere esperientzia, zailtasunak, oztopoak eta landa-ingurunean emakume izatearen alderdi negatiboak eta positiboak azaldu ditu, eta orain arte oso maskulinizatuta egon den mundu honetan ekiteko prozesuan dauden beste emakume askoren erreferente izatea lortu du.

Emakume gehienek izapide administratiboak gehiegizkoak direla uste dute, eta beren lanen eguneroko jarduera moteltzen dutela, baina guztiek uste dute pribilegiatuak direla landa-ingurunean lan egin ahal dutelako. Edozein emakume gauza bera egitera animatuko luketen arren, onartzen dute egunero jasaten dituzten baldintzengatik ez dela erraza: ez dago ordutegi finkorik, asteburuetan lan egiten da, eta lana gogorra eta amaigabea da.

Horrekin guztiarekin, “Landa Emakumeen begirada” txostenak aniztasuna genero-ikuspegitik ikusarazi nahi du, landa-ingurune batean presentzia izateko eraikitzen eta lanean ari diren emakumeei ahotsa emanez.

Digitalki eta paperean zabalduko da

Elkarrizketatu diren 21 emakumeen lan-proiektuen erreportaje bilduma hau hiru lurraldeetako landa-garapeneko elkarte guztien artean banatutako txosten digital eta inprimatu banatan bildu da. Izan ere, dokumentuan eskualde guztien presentzia bermatzeko, LGE bakoitzak hautagaiak hautatu zituen elkarrizketak egiteko, eta ondoren erreportajeak egiteko. Hautaketa horren barruan, hiru elkarrizketa nabarmentzen dira, bat lurralde bakoitzeko (elkartean izandako ibilbideagatik eta esperientziagatik nabarmentzen diren emakumeei egindakoak), eta genero horrek Euskadiko elkarteetan egiten duen lana ezagutaraztearen aldeko apustua ere egiten dute. Proiektuan hiru emakume horien bideo bat ere txertatu da, lan honetan duten presentzia azpimarratzeko.

Txostenaren azalak, diseinu koloretsu eta dinamiko baten bidez, adin desberdinetako 21 emakumeren aurpegirik gabeko irudia islatzen du, agerian utziz 50 orrialdeetan zehar (euskarazko eta gaztelaniazko bertsioan) bere historia eta, batez ere, bere ekintzailetza landa-inguruneetako bizibide bihurtzeko borroka ezagutzeko aukera ematen duela.

Lan hau egikaritzeko Eusko Jaurlaritzako Elikadura, Landa Garapena, Nekazaritza eta Arrantza Sailaren 10.000 euroko dirulaguntza jaso du Menekok, emakume nekazarien estatutuaren esparruan emakumeen eta gizonen arteko berdintasuna sustatzeko laguntzen bidez (ENE Laguntzak).   

Hemen irakurri daitezke erreportaje guztiak: Landa Emakumeen Begirada